‘Er is een vrouwtje daar ergens bij Parbode die een soort hobby heeft om continue kletsverhalen te schrijven’, zei de minister van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur gisteren over mij op een persconferentie waar ik niet aanwezig was. Mijn hoofdredacteur bij Parbode wees me vandaag op de uitspraak.

De minister verwijst naar enkele artikelen die ik vorig jaar schreef over de dekolonisatie van het Surinaams onderwijs. Daarvoor werden Nederlandse en Belgische consultants naar Suriname gehaald. De samenwerking mislukte. De minister vindt mijn berichtgeving ‘zeer onterecht’.

High horse

Het is niet de eerste, en al zeker niet de laatste, keer dat Surinamers op hun ‘high horse‘ gaan zitten ten aanzien van mijn publicaties. Ik leg momenteel de laatste hand aan een artikel waar een interviewee – in dit geval een bankdirecteur – ongetwijfeld niet blij mee zal zijn. Maar mijn job is niet om mensen blij te maken.

Dat gezegd zijnde, hakken de verwijten, scheldwoorden, spot en bedreigingen er wel in. Er zijn genoeg mensen in Suriname – en elders in de wereld, denk ik zo – die oprecht denken dat ze een publicatie van een journalist kunnen verbieden, aanpassen of tegenhouden. De telefoontjes komen vaak uit de meest onverwachte hoek. Van mensen in hooggeplaatste posities, waarvan ik vind dat ze beter moeten weten.

Ik weet meer dan ik schrijf, maar schrijf alleen wat ik kan bewijzen. Alleen, feiten hebben geen mond. Ze liggen daar, maar gaan niet voor me opstaan. Ik moet ze, en daarbij ook mijn werk, steeds verdedigen. Dat kan nogal vermoeiend zijn, en al zeker in een land waar mensen nauwelijks lezen.

Een vis met stress

Vier jaar geleden werkte ik voor een team van The New York Times. Ik leidde ze rond in Suriname en regelde interviews. (Ook die samenwerking mislukte overigens.) De journalist, een Rus die woont in Colombia en schrijft over Suriname voor Amerika, was een kleine vis in een grote zee. (De zee is in dit geval de prestigieuze New York Times, waarvoor 1.700 journalisten verslag doen uit meer dan 160 landen.)

Van zijn collega begreep ik dat de Rus helemaal niet hoog aangeschreven staat binnen de organisatie – iets waar hij zelf ook bewust van leek te zijn. Hij moest zich bewijzen in Suriname, en ik kon hem daar niet mee helpen.

De samenwerking heeft me wel veel geleerd. Onder meer dat ik een zeer slechte ‘fixer’ ben, maar nog belangrijker: dat ik geen kleine vis in een grote zee wil zijn. Een vis die gebukt gaat onder prestatiedruk en jaloezie ten opzichte van grotere collega’s. Een vis met stress.

Grote vis, kleine zee

‘Ik ben liever een grote vis in een kleine zee’, zei ik tegen mijn vriend, op de avond dat ik door The New York Times werd bedankt in een bot WhatsApp-bericht. Op die manier maakt mijn werk sneller indruk, en misschien – heel misschien – kan ik in de loop der jaren zo nog iets veranderen aan die kleine zee. Mijn vriend trok zijn wenkbrauwen op. ‘Hoe ga je vrij bewegen in een kleine zee?’, vroeg hij. Ik had er geen antwoord op.

Zijn vraag houdt me jaren later nog steeds bezig. Vorige maand schreef ik nog dat ik aan het pellen ben. Hoe langer ik in Suriname woon, hoe meer lagen van de samenleving ik ontrafel. Hoe meer ik ontdek en hoe meer ik te weten kom. Over mezelf en het leven, maar ook over anderen en hun zaakjes. Dat zet me aan het schrijven.

Voor de een is het resultaat een kletsverhaal, voor de ander een bewijs dat het anders moet. Hoe dan ook, de feiten zullen me beschermen. Daarin moet ik blijven geloven. En misschien maak ik op die manier de zee nog net een beetje groter. Groot genoeg om vrij in te bewegen. De tijd zal het uitwijzen.