Ik had vernomen dat de verkiezingen in Suriname feestelijk verlopen, maar het feest is er drie dagen en geen officieuze uitslag later helemaal af. Zelfs de kleurrijke vlaggen zijn grotendeels uit het straatbeeld verdwenen. Er heerst zoveel wantrouwen dat burgers het op zichzelf nemen om ’s nachts over de dozen met stembiljetten te waken, en dat al twee nachten op een rij.

De zittende regeringspartij Nationaal Democratische Partij heeft verloren. En met verloren bedoel ik: ze hebben de steun van de meerderheid van de burgers kwijt. Ik vraag me af of ze dat al beseffen. Waren de NDP-politici bewust aan het bluffen toen ze voorafgaand aan de verkiezingen riepen dat ze met een grote verkiezingswinst zouden terugkomen, of geloofden ze zelf heilig in hun eigen woorden? Staarden ze blind op hun eigen gelijk, dat ze met de opkomst van duizenden (zogenaamde) NDP-aanhangers bij de opening van de Bouterse Highway en het zien van de vele paarse vlaggen in de straat zagen bevestigd? Als dat het geval is, als ze écht oprecht geloven dat er is gefraudeerd omdat de NDP geen 18 zetels heeft behaald (wat ze nu beweren), kan ik me inbeelden dat het nog een paar dagen duurt voordat hun eigen spiegelbeeld gaat barsten.

Er heerst een énorme angst voor fraude. Niet op zijn minst omdat er vannacht brandstof in NIS – de plaats waar de stembiljetten van Paramaribo liggen – zijn gespot, omdat de kleinzoon van Bouterse (naar verluid!) rond diezelfde tijd in het gebouw is gezien, omdat de voorzitter van het hoofdstembureau in Paramaribo heeft gelogen tegen de voorzitter van een oppositiepartij (hij ontkende eerst dat er vannacht twee dozen uit het gebouw zijn gehaald, waarna de partijvoorzitter erop stond binnengelaten te worden en bleek dat er inderdaad twee dozen niet meer op hun plek stonden – ze zijn inmiddels teruggezet) en omdat diezelfde voorzitter gewoon heel geïrriteerd loopt en onaardig doet tegenover nationale waarnemers en pers (ik werd zelf ook onderwerp van één van zijn verbale uitbarstingen). Bovenal heerst er angst voor fraude omdat de telling al twee keer is stopgezet, de president op de avond van de verkiezingsdag in het bureau van het Onafhankelijk Kiesbureau is geweest (op uitnodiging van de voorzitter) en het proces gewoon uitzonderlijk lang duurt. Maar bovenal heerst er een angst voor fraude omdat het volk het vertrouwen in de regering heeft opgezegd. Dat is niet sinds afgelopen maandag, maar al veel langer het geval.

Het wantrouwen begon toen grote uitgaven van de regering niet verantwoord konden worden, toen de rechtbank kon bewijzen dat Bouterse wel degelijk een rol heeft gespeeld in de Decembermoorden (iets wat hij altijd ontkende tegenover zijn achterban), toen het spaargeld van de burgers werd gebruikt om inkopen van de staat te doen, toen bleek dat ook voor dat bedrag en die handeling de burgers niets terug krijgen (immers, de winkelprijzen blijven stijgen), het wantrouwen groeide met elke melding van de pers, van regeringsleiders die in luxehotels verbleven terwijl het brood in de supermarkt duurder werd, tot de bankdirecteur die terug op zijn plaats wordt gesteld nadat miljoenen zijn verdwenen en ministers die zich onaantastbaar wanen omdat wetgeving wordt aangepast van zodra ze de wet hebben overtreden. Het wantrouwen begon op de dag dat de vragen niet beantwoord werden.

Surinamers hebben met ongeloof, ontzet en onmacht geduldig gewacht op de dag waarop ze hun stem mochten laten horen. Dat hebben ze nu gedaan, en de uitslag is helder. De meerderheid van Suriname is moe van het beleid van de NDP. En dat komt waarschijnlijk als een verrassing bij de NDP zelf. Want die hebben niets gemerkt van de stijgende winkelprijzen, van de duurder wordende auto-onderdelen, van de onvrede onder de samenleving. Zij hebben het zich comfortabel gemaakt in hun ivoren toren, waarvan de ramen zo hoog in het plafond zitten, dat ze alleen met een opstapje nog naar buiten kunnen kijken. Maar dat opstapje bleef onaangeroerd in de hoek van de kamer staan. Ze wilden het niet zien. Maar nu moeten ze het zien. Dus geloven ze het niet.

Ondertussen is de onrust in NIS in spanning en frustratie omgeslagen. Het is een spanning die ook met het publiceren van de officieuze en officiële resultaten niet zal zijn opgelost. Net zoals de problemen van Suriname niet met een nieuwe regering zijn opgelost. Die moeten zich eerst nog bewijzen en krijgen van mij geen vrijbrief in hun doen en laten ‘omdat de NDP koste wat kost weg moet’. We zitten nog maar in het begin van het einde van deze regeringsperiode. De voortgang van deze regeringswisseling ligt nog steeds in de regie van de zittende regering. De NDP haar trackrecord van de afgelopen drie jaar alleen al helpt mij niet om mezelf gerust te stellen over de mogelijke toekomstscenario’s. Dus focus ik mij op het goede nieuws, en dat is:

1. Suriname is niet Bouterse. Ik kijk naar al die burgers die dag en nacht waken over de stembiljetten. Niet alleen in Paramaribo, maar ook in de andere districten. Sommigen willen er politieke munt uitslaan, maar de meesten zitten daar – en dat geloof ik echt – om de democratie van dit land te waarborgen.
2. Binnen in het hoofdstembureau van Paramaribo (NIS) ligt elke beweging onder het vergrootglas. Er hangt spanning, wantrouwen en wanhoop in de lucht, maar buiten het gebouw wordt lekker gekookt onder tenten en staat de – non-alcoholische – drank fris.
3. Binnen in NIS zitten NDP en VHP aanhangers van elkaar gescheiden, maar op straat staan ze naast en werken ze met elkaar. Want dit is nog steeds Suriname.
4. De groep Surinamers die al dag in dag uit, soms al dertig jaar lang, aan de bel trekken bij onregelmatigheden die niet horen in een democratie, wordt onderbelicht in de (buitenlandse) media. Dat geeft een vertekend beeld. Dit is geen apenland. Hier zitten ook deskundige mensen, met een duidelijke visie en doel, die zonder twijfel een eigen achterban met zich meebrengen.
5. Suriname is een kleine samenleving. Dat brengt politieke problemen met zich mee, zoals het patronagesysteem en de vriendjespolitiek, maar het betekent ook een zeker mate van toezicht en betrokkenheid op en bij het politiek proces. Er gaat hier niets in dit land gebeuren zonder dat Surinamers betrokken zijn. En al zeker vandaag niet.