‘Ik weet het niet’. Het zijn vier woorden die je steeds minder vaak hoort. En in het geval je ze nog eens tegenkomt, wordt de maker van de woorden vaker afgestraft dan geprijsd. Hoezo weet je het niet? Ga lezen. Ga leren. Maak jezelf nuttig, google it. Kom met een mening, een stelling, een quote, een plan – of hou je mond. Als je het niet weet, kan je niet bijdragen aan de discussie – luidt de algemene opvatting. En dus wordt er veel gepraat.

Als journalist hoor ik ‘het’ te weten: de oorzaak van het gevolg, het antwoord op de lezersvraag, de reden waarom. Maar hoe meer ik lees, en hoe meer ik leer, hoe meer ik besef dat mensen die beweren het te weten, niet genoeg lezen – en nog minder leren.

Alle informatie ter wereld ligt aan onze vingertoppen, en toch weten we steeds minder. Het is zo verleidelijk om het niet te weten, want het is nog gemakkelijker om het niet te lezen. Je zoekt het gewoon niet op, of je scrollt ervan weg. Een oude kennis die je newsfeed bestookt met fake-nieuws-artikelen die je irriteren? Die ‘ontvolg’ je toch gewoon? Probleem opgelost, en de dag gaat verder. Ondertussen ‘like’ je nog wat stellingen van vrienden die het wel eens met je zijn, zodat je daar nog meer van te zien krijgt.

We vergeten hoe we moeten luisteren naar een mening die niet de onze is. Erger nog: we zijn verleerd hoe we moeten reageren op een mening die niet de onze is. Daarvoor hoef je niet eens naar politieke debatten te kijken, maar gewoon het gesprek van je buurman op de bus af te luisteren.

Kunnen we nog accepteren dat we anders denken? Dat ons verleden, onze dromen, plannen, scholing, religie, opvoeding en toekomst er niet hetzelfde uitziet, en dus ook niet onze meningen die daardoor gevormd worden? Links zegt iedereen te accepteren, maar accepteert rechts niet. Rechts vindt dat hypocriet – en kan daarbij op veel bijval rekenen.

Surinamers houden van ‘praatjes geven’. A sma lob giem tori, zouden ze hier zeggen (ik weet niet of ik dat correct schrijf). En ze praten mooi, honderduit, met dure – preferably Engelse – woorden zoals ‘engagement’ en ‘leadership’ of – het nieuwe stokpaardje van de president – ‘fresh capital’ (wat dus eigenlijk gewoon geld betekent). Surinamers weten het in geuren en kleuren te vertellen, hoe het moet, en hoe het zal. Dat weten ze, zeggen ze.

Het is één van mijn grootste frustraties, tevens verleidingen, in dit land: er wordt zoveel liefde besteed aan praten. Er zit zoveel passie en energie in de woorden, er schuilt zoveel daadkracht in de uitspraak. Als witte nieuweling, wat ik inmiddels niet meer ben (wel nog wit, niet meer nieuw), val je daar als een baksteen voor. Inmiddels weet ik beter. Nog steeds word ik betoverd door de dromen van sommigen, de speeches van anderen. Maar wanneer ik mezelf dwing voorbij de zinnen naar de woorden te luisteren, valt me op dat wat er wordt gezegd, niets betekent.

Eigen ervaring heeft me geleerd dat ik er, in mijn ‘naïeve’ eerlijkheid, heel alleen voor sta. Maar nu de waarheid elke dag van mening lijkt te veranderen, is eerlijkheid het enige wat ons kan redden. Ja, ik heb me vergist. Nee, ik heb dat niet gelezen. Nee, ik luister niet. Ja, dat was fout. Nee, ik weet het niet. Waarom zeggen we dat niet vaker? Alsof het niet de normaalste zaak van de wereld is om je te vergissen, om iets niet gelezen te hebben, af te dwalen of een fout te maken. Alsof we alles allemaal moeten weten, om dat dan meteen met de mensheid te delen. Het doet ons meer kwaad dan goed.

Omdat iedereen het allemaal denkt te weten, is er geen ruimte meer om te leren. Hoe meer er wordt gepraat, hoe minder tijd er overblijft om te doen. En omdat iedereen het druk heeft, is er geen aandacht meer voor elkaar. De chaos die daarop volgt, ruim je niet alleen op.