Zarissa’s eerste kennismaking met de Belgische cultuur was niet bepaald lekker. Het eten waarvoor Arno en zijn huisgenoten zich hadden uitgesloofd, maakte weinig indruk. ‘Ik twijfelde of tonijn en perzik wel goed samen gingen’, blikt ze terug op de avond die haar leven veranderde.

Desondanks de koude schotel geen hoogvlieger was, maakte ze die avond veel plezier. Zelfs nu, jaren later, is het één van Zarissa’s mooiste herinneringen. Het was de start van een innige vriendschap met Arno, die drie maanden stage liep in Suriname. Voor ze het goed en wel beseften, groeide de vriendschap over in een liefdesrelatie. Eentje die Arno al kenbaar had gemaakt, zonder dat Zarissa het besefte.

‘Ik wist niet wat hij bedoelde met de woorden ik zie je graag’, blikt ze hierop terug. Vlak voor Arno terugkeerde naar België, vroeg hij het aan. Ze probeerden een langeafstandsrelatie. Een jaar later, in 2008, stapte ze voor het eerst de vlieger op. Eindbestemming België.

‘Ik wist niet wat hij bedoelde met de woorden ‘ik zie je graag’

Gelijkenissen
‘Het was koud, de gebouwen waren hoger en de mensen teveel met zichzelf bezig’, vat ze haar vakantie kort en krachtig samen. Toch dwong de liefde haar twee jaar later terug het vliegtuig op, deze keer niet voor vakantie. In 2010 vestigde Zarissa zich officieel in Herent, een dorpje bij Leuven. ‘Ik was me enorm bewust van het verschil. Deze keer kwam ik om hier te wonen, en moest ik wel degelijk mijn best doen om de Belgische cultuur te begrijpen’, blikt Zarissa terug.

Dankzij de warme liefde van Arno en de open armen van diens familie, begon ze beetje bij beetje te aarden in het koude Vlaanderen. Haar schoonmoeder bracht haar naar alle sollicitatiegesprekken en de vrienden van Arno namen haar als vanzelfsprekend op in de groep. Al snel leerde Zarissa een heel belangrijk ding over de Belgen: ‘Ze lijken afstandelijk, zeker in vergelijking met de Nederlanders, maar als je door hun muren breekt, maak je vrienden voor het leven.’

Er is geen dag en nacht verschil tussen België en Suriname, aldus Zarissa. Vooral op het gebied van verdeeldheid vindt ze veel gelijkenissen. ‘Ik heb het even moeilijk om de Belgische cultuur te omschrijven als die van de Surinaamse, daar zie ik de gelijkenis in. Net als Suriname, kun je niet van één cultuur spreken in België’, aldus Zarissa, die de verschillende taalgemeenschappen van België aanhaalt. ‘Of de onbegrijpelijk kloof tussen Vlamingen en Walen’, vult ze aan. Maar tegelijkertijd zijn Belgen – net als Surinamers – echte levensgenieters, aldus de Surinaamse Belg.

Rekening houdend met verschillende etnische groepen in Suriname, is het niet zo gemakkelijk om ‘s lands cultuur te omschrijven. ‘Ik praat vaak over de smeltkroes van culturen, de muziek, het Sranan tongo (de in Suriname gesproken taal, nvdr) en zeker over de bereidwilligheid om een vreemde te helpen’, vertelt Zarissa. Dat laatste houd ze hoog in ere, want de meeste Belgen hebben volgens haar een ‘trek je plan’-attitude: ‘Heb je een probleem? Zoek het zelf maar uit. Dat wil niet zeggen dat dit niet zo is in Suriname, maar de mensen daar lijken toch behulpzamer te zijn.’

Binnen of buiten
Wat dan weer helemaal niet te vergelijken valt, zijn de seizoenen in de verschillende landen. ‘Ik moet helemaal niets van de kou hebben, dan ben ik ook moeilijk te overhalen om af te spreken’, geeft Zarissa toe. In de zomermaanden is de kans op warme dagen groter, maar niet gegarandeerd, en dat beseft ze maar al te goed.

‘Maar in de zomer zijn de Belgen zijn in ieder geval gelukkiger en komen ze graag naar buiten’, observeerde Zarissa al in het verleden. Naast de zomer wordt ze ook blij van de herfst. Dit vanwege de herfstkleuren, wandelingen en traditionele pompoensoep. ‘Zo heeft elk seizoen wel iets. Dat kun je niet zeggen van de grote drogetijd en regentijd in Suriname, waar je slechts moet kiezen als je buiten gaat of binnen blijft’, zegt ze.

‘Suriname zoals ik het achterliet, bestaat niet meer’

Toekomstplannen
Zarissa blijft op de hoogte van haar geboorteland dankzij sociale media en Google Alerts, waarop ze het Surinaamse nieuws volgt. Ook door haar ouders krijgt ze een persoonlijke kijk op de ontwikkelingen in Suriname. ‘Suriname zoals ik het achterliet, bestaat niet meer. Alles is duurder, de wisselkoersen zijn onvoorstelbaar hoog, de corruptie is verergerd en de ontevredenheid onder de bevolking groeit. Het ergste van alles, is dat er nog geen einde in zicht is’, vertelt Zarissa.

‘Het plan om te remigreren mag pas terug op tafel komen als mijn zoon uit huis is’

‘In België moet alles vooruitgaan. Soms lijkt het wel ten koste te gaan van alles, zelfs gezondheid’, vertelt Zarissa. Een verhuis naar Suriname sluit ze daarom nog niet uit. ‘Maar momenteel denk ik er nog niet aan. De economische situatie in het land is niet aantrekkelijk en ik moet ook denken aan de toekomst van mijn zoon.

Het plan om te remigreren mag pas terug op tafel komen als mijn zoon uit huis is. Dan kan hij voor zichzelf zorgen en dwing ik hem niet om samen met mij in een nieuwe avontuur te springen’, vertelt Zarissa. Zelf heeft ze allesbehalve spijt van haar eigen avontuurlijke sprong, ondertussen al zeven jaar geleden.

Lees volgende maand in deze rubriek ‘Surivlaamse bondgenoot’ meer over Zarissa’s heimwee, en hoe ze daarmee om gaat. Neem alvast een kijkje op ‘Prodo Misi’ voor meer ervaringen over Zarissa’s immigratie, en laat weten wat je ervan denkt!

We zijn ondertussen al twee maanden in België. Elke dag sta ik op met dezelfde, eerste gedachte: misschien vandaag, misschien ook niet. Steeds wachtende op de juiste papieren om terug het vliegtuig te mogen instappen, richting Suriname. Het is frustrerend en vervelend, want het westerse leven heeft me snel weer in zijn greep.

Toen ik op een zonnige dag mijn plantjes water stond te geven, werd ik daarbij omringd door twee springende buurjongens en een ietwat-timider buurmeisje. Met grote ogen keken ze toe hoe ik mijn nieuwe, voor mijn verjaardag gekregen gieter vulde met koud water. Toen ik rustig mijn plantjes de verfrissing gaf waar ze kreunend onder de zon naar verlangden, voelden ik hun altijd-lachende ogen op mijn rug priemen. Tot de oudste dicht bij me kwam staan en nieuwsgierig naar me opkeek. ‘Waarom woon je niet in jouw land?’

Wat volgde was een aanééngeregen gebrabbel als antwoord, die de gezichten van mijn twee buurjongens (en meisje) verstomd deden staan. Met gefronste wenkbrauwen en twee vraagtekens in hun ogen keken ze toe hoe hun buurvrouw met de – nu lege – gieter in haar hand probeerde uit te leggen dat het leven niet altijd beter is omdat er meer geld is, dat je niet verplicht bent te sterven op de plaats waar je geboren bent en dat je je op een andere plaats soms meer jezelf kan voelen dan in je eigen geboorteland. Waarschijnlijk ging ik te psychologisch, gebruikte ik te moeilijke woorden, of misschien dachten ze gewoon dat ik gek was.

Alleszins, mijn uitleg werd al snel vergeten toen ‘Meneer Pad’ besliste zijn kans te grijpen, en hij met snelle sprongen uit zijn veilige haven (mij bloembak) in de goot verdween. Na opgewonden geschreeuw van de jongens, lieten ze teleurgesteld hun hoofden zakken (al dagenlang wachtten ze op de kans om ‘Meneer Pad’ in hun zelfgemaakt ‘zoo’ op te sluiten). Ik keek ze na hoe ze druk overleggend terug naar hun huis liepen, de lege gieter nog steeds in mijn handen. Toen het meisje zich nog even omdraaide om naar me te zwaaien, bedacht ik dat het misschien maar goed was dat ‘Meneer Pad’ de aandacht had opgeëist. Want hoe leg je aan kinderen uit dat ‘het fantastische Europa’ niet mijn beloofde land is?

Het is verraderlijk aantrekkelijk, die westerse wereld. Het zuigt je mee in de opwinding van de koopjes en de socialiteit van de massa. Het wekt de illusie dat we er niet alleen voor staan, en dat is misschien nog wel het verleidelijkste van allemaal.

Tijdens mijn wereldreis, ondertussen al twee jaar geleden, heb ik me talloze keren ongemakkelijk gevoeld. Op alle werelddelen van de aarde en tot op het diepst van mijn botten. Soms was het ‘maar’ miscommunicatie, soms omdat ik van een trapje viel op een druk stadsplein. Maar het is de verwondering, die het ongemak voor gaat en de miscommunicatie na komt, die me houdt in het land dat niet van mij is. In Suriname, waar ik geen geschiedenis mee deel en waar ik mijn weg niet ken.

Terug in België, is het alsof ik nooit ben weg geweest. Ik fiets de straten waarop ik al mijn hele leven fiets. Ik loop de paden die ik al mijn hele leven beloop. Ik rij met de auto aan 120 km/uur over de verlichte snelwegen alsof ik nooit iets anders in mijn leven heb gedaan. Ik spring op en van treinen alsof ik het nog mijn hele leven zal doen.

En hoe meer ik die handelingen herhaal, hoe vreemder de gedachte wordt aan mijn eigen huis. Met mijn eigen was, mijn eigen plas. Met mijn verantwoordelijkheden als collega en werknemer, als journalist en lief, als schoonzus, als vriendin, als eenzaat. Daar, aan de overkant van de oceaan.

Alles wat ik daar heb opgebouwd, bestaat hier niet, alleen in mijn hoofd. Alles waarvoor ik daar gezweet en gezwoegd heb, lijkt hier een verre droom.
Alsof ik nooit zelfstandig ben geweest.

Alsof ik een boek lees en het na enkele hoofdstukken open op mijn nachtkastje laat liggen, met de rug naar boven. Wachtende op het moment dat ik het weer zal oppakken, verder zal bladeren. Ik kan hier niets opbouwen, want ik ga weg. En ik kan daar niets ondernemen, want ik ben hier. Een verhaal op pauze.

Maar eentje die veel liefde kent. Het is een hoofdstuk apart, en niemand weet wanneer het eindigt.

Misschien morgen.

Na zeven jaar in België blijft Zarissa ‘de buitenstaander’, ‘die Congolese’. Maar achter haar donkere ogen schuilt een verhaal. Een verhaal dat ondanks onze huidskleur, naam en taal, ondanks onze culturen en bestemmingen, vergelijkbaar is met dat van mij. Want ook ik ben ‘die andere’ in de straten van Paramaribo, ‘de Nederlandse’. Elk terug in ons eigen geboorteland, zijn we degene die vertrokken is. ‘Tijdens een bezoek in Suriname werd me duidelijk dat ik er niet meer bij hoorde. Ik werd Belg genoemd’, vertelt Zarissa.  

Zarissa’s emigratie begon als nietsvermoedende 19-jarige journaliste bij avondblad De West in Paramaribo, Suriname. Bij het rondleiden van een nieuwe lichting Belgische stagiaires, leerde ze Arno kennen. Drie jaar later, in 2010, ging ze hem achterna en verhuisde ze officieel naar België, waar ze nog steeds met Arno en hun driejarig zoontje Rynn woont. ‘Ik ben een Surinaamse Belg, want ik heb nu twee identiteiten.’

Aangekomen in België, kon Zarissa de eerste maanden alleen van een thuisgevoel spreken binnen de vier muren van hun appartementje. ‘Het was een ruimte die wij samen hadden gecreëerd. Alles daarbuiten was vreemd voor mij’, verklaart Zarissa. Ze had het in die periode heel moeilijk met haarzelf, enorm veel heimwee, geen werk en geen vrienden. ‘Bij elke kans die ik kreeg, vluchtte ik naar familie in Amsterdam, waar de Surinaamse cultuur levendig is’, vertelt ze over deze moeilijke periode. Geleidelijk aan is ze toch gaan wennen aan haar nieuwe omgeving in België. ‘Toen ik vast werk had en het Vlaams beter kon verstaan, ging het stukken beter. Zeker toen we verhuisden van Herent naar Antwerpen, was het alsof ik in een totaal andere wereld stapte’, getuigt Zarissa.

‘Het bleef niet bij de gebruikelijke opmerking wat ben je dik geworden‘

Nergens thuis
‘In België heb ik me altijd de buitenstaander gevoeld. Degene met een ander accent, achtergrond, opvoeding en mentaliteit. Maar daar had ik vrede mee’, vertelt Zarissa. Tot ze na een jaar terugkeerde naar haar geboorteland Suriname. Daar kwam ze tot de onverwachte ontdekking dat ze zich ook niet meer thuis voelde. ‘Ik was degene die vertrokken was. Hoewel ik het niet zo ervaarde, was ik in de ogen van mijn familie en Surinaamse vrienden verandert’, blikt ze terug op haar eerste bezoek. Het bleef niet bij de gebruikelijke opmerking ‘wat ben je dik geworden’, die Surinamers steeds weer gebruiken als iemand terugkeert na een maandje vakantie. ‘Het werd me duidelijk gemaakt dat ik er niet meer bij hoorde. Ik werd Belg genoemd, terwijl ik mij totaal geen Belg voelde. Niet in Suriname, en zeker niet in België’, vertelt Zarissa. Intussen heeft ze dit geaccepteerd.

‘Het klinkt wat triestig, maar ik voel me nergens echt thuis,’ vertelt ze, ‘Het is de prijs die ik moet betalen voor mijn emigratie. Ik zal altijd vastzitten tussen twee landen, twee culturen en twee identiteiten.’ Onder familie is ze bar’ bigi lafu Zarissa (letterlijke vertaling: ‘uitbundig lachende Zarissa’) die in België woont, onder haar Belgische collega’s en vrienden is ze ‘die goedlachse Surinaamse’. ‘Ik heb daar vrede mee’, aldus Zarissa.

Meestal toch
‘Er zijn natuurlijk dagen waarop ik het moeilijk heb’, vertelt Zarissa, die zich elke ochtend als eerste uit bed sleept, maar als laatste klaar is om de dag te beginnen. ‘Ik sla mijn ontbijt over, geef manlief en zoontje een kus en schuif ongelukkig aan op de snelweg naar het werk’, vertelt ze over haar dagdagelijks leven. Ze werkt momenteel als douanedeclarant voor een logistiek bedrijf, waar er altijd een hoge werkdruk heerst. ‘Na mijn werkuren race ik tegen de klok om mijn zoontje van de naschoolse opvang te halen. Het leven hier is zo gejaagd en prestatiegericht, dat ik op sommige momenten verlang naar een relaxt leventje in Paramaribo’, vertelt ze over de tweestrijd.

Eenmaal Rynn thuis gewassen is en gegeten heeft, kruipt het gezin gezellig in de zetel om naar een filmpje te kijken. ‘Wanneer Rynn in bed ligt, hou ik me creatief bezig met fotografie en schrijven’, vertelt Zarissa. Gelukkig zijn de weekends minder gejaagd en plant ze uitstapjes met vrienden of brengt ze eens een bezoek aan een museum.

‘Thuis is waar de liefde huist’

Het is intussen twee jaar geleden sinds Zarissa voor het laatst in Suriname was. ‘In het begin ging ik er elk jaar naartoe, maar met een kind erbij gaat dat niet meer zo gemakkelijk’, vertelt Zarissa, die samen met Arno zuinig is op verlofdagen en meer let op de centen. Een vliegticket naar Suriname kost al gemakkelijk 800 euro, en dan mag je eigenlijk nog van een goedkoop ticket spreken. ‘Thuis is waar liefde huist. Dat kan zijn bij mijn klein gezinnetje of bij mijn familie in Suriname, Nederland en België’, vertelt Zarissa. Zoveel liefde op zoveel verschillende plaatsen klinkt voor de dromerige Belg misschien prachtig, de portemonnee heeft vaak het laatste woord. Maar gelukkig wordt geduld beloond: de tickets voor volgend jaar zijn geboekt.

Volgende maand gaan we verder met deze reeks ‘Surivlaamse bondgenoot’, en delen Zarissa en ik onze kijk op ‘cultuurverschillen’. Neem alvast een kijkje op ‘Prodo Misi’ voor meer ervaringen over Zarissa’s immigratie, en laat ons weten wat je van ons initiatief denkt!